Geregistreerde kruidenmiddelen krijgen status van geneesmiddel

De Europese regeling voor traditionele kruidenmiddelen is, na een lange aanloop, sinds 1 mei 2011 definitief van kracht. In Nederland hebben twaalf van deze middelen een registratie gekregen.

Officieel geregistreerde kruidengeneesmiddelen krijgen hierdoor dezelfde status als een chemisch geneesmiddel. De effectiviteit hoeft daarbij niet bewezen te worden.

Het betekent dat de veiligheid van deze kruidengeneesmiddelen wordt gegarandeerd en dat ze hierdoor ook gemakkelijker kunnen worden geïntegreerd in het medische circuit. Sommige gevaarlijke onofficiële middelen kunnen hierdoor worden geweerd.

Eind maart 2004 nam het Europese Parlement de Traditional Herbal Medicinal Products Directive aan, waarmee de eisen voor kwaliteit, veiligheid en effectiviteit van kruidenmiddelen zijn vastgelegd.

Tot 30 april 2011 hebben de producenten van kruidenmiddelen de kans gehad om aan te tonen dat hun kruidenpreparaten aan deze eisen voldoen, zodat ze geregistreerd kunnen worden. In Nederland heeft het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) een vergunning afgegeven voor twaalf traditionele kruidengeneesmiddelen (zie onderstaande tabel). Er zijn nog 28 aanvragen in behandeling.

Voor een goed begrip is het belangrijk te weten dat er een onderscheid is tussen kruidenpreparaten en kruidengeneesmiddelen. De eerste categorie valt in Nederland onder het Warenwetbesluit Kruidenpreparaten, mits er geen farmaceutische stoffen in zitten of medische claims voor gemaakt worden. De registratie als kruidengeneesmiddel heeft uitsluitend betrekking op traditionele kruidenproducten waarvan de werkzaamheid niet bewezen is, maar gebaseerd is op langdurige ervaring met het product.

De twaalf preparaten die nu als traditioneel kruidengeneesmiddel zijn geregistreerd, zijn aan de normen voor geneesmiddelen getoetst. Door het verlenen van een handelsvergunning vallen deze preparaten ook onder de definitie van geneesmiddel. Bij deze categorie geneesmiddelen hoeft de effectiviteit niet bewezen te worden.

Giftige planten

In de jaren 90 van de vorige eeuw deed zich een schandaal voor met aristolochiazuur in Chinese afslankkruiden, voorgeschreven door een Belgische afslankkliniek. Meer dan honderd vrouwen kregen een nierbeschadiging en inmiddels hebben achttien vrouwen nier- of blaaskanker als gevolg van het innemen van deze kruiden.

Aristolochiazuur is in 2001 door de Nederlandse wetgeving verboden als ingrediënt in kruidenpreparaten. Onderzoek van Chinese kruiden gekocht op de Nederlandse markt tussen 2002 en 2008 liet zien dat 25 van de 190 preparaten nog steeds aristolochiazuur bevatten. Dat is 13 procent. Er is zelfs een preparaat gevonden dat na zeven dagen volgens voorschrift slikken al tot een toxische dosis en nierschade kan leiden.

(Semi-)metalen en PAK’s

(Semi-)metalen zoals lood, kwik en arsenicum worden actief toegevoegd aan Chinese, Tibetaanse en Ayurvedische kruiden omdat eeuwenoude recepten dit voorschrijven. In 2005 werd voor het eerst een patiënt met loodvergiftiging door Ayurvedische kruiden in een Nederlands ziekenhuis opgenomen.

Inmiddels zijn er al drie ernstige loodvergiftigingen gezien in Nederland. Monsters van kruiden die tussen 2002 en 2007 in ons land werden verzameld en onderzocht op lood, kwik en arsenicum bleken in 186 van de 292 gevallen (64%) de genoemde stoffen te bevatten. Daarnaast komt het voor dat kruidenpreparaten de kankerverwekkende PAK’s, polycyclische aromatische koolwaterstoffen, bevatten door het drogen van de kruiden boven open vuurtjes.

Medicijnen

Bij analyse van kruidenpreparaten zijn allerlei gangbare westerse medicamenten gevonden zoals Viagra en Cialis, sibutramine, schildklierhormoon en steroïden. Dat maakt kruidenmiddelen natuurlijk wel effectief, maar ook gevaarlijker. De dosering van de medicijnen in de kruiden is totaal onvoorspelbaar.

Een aantal oudere heren in Singapore die potentieverhogende Chinese kruiden hadden ingenomen, hebben dat met een hartinfarct of de dood moeten bekopen. Er bleek een drievoudige dosis Cialis in hun kruidenmiddel te zitten. Ook de interactie met geneesmiddelen kan gevaarlijk zijn, zoals in het bekende voorbeeld van sint-janskruid (Hypericum perforatum): dit kan verlichting geven bij lichte depressie, maar verhoogt de afbraak van gangbare medicijnen zoals de pil en anti-epileptica.

Warenwet en VWA

Voor een klein aantal kruidengeneesmiddelen bestaat nu duidelijkheid over hun status als geneesmiddel. Hoewel de effectiviteit niet bewezen hoeft te worden, zijn de samenstelling en de veiligheid in ieder geval gegarandeerd. Dat geldt niet voor de vele honderden kruidenpreparaten die overal te koop zijn en waar geen controle op is, ondanks het Warenwetbesluit.

De Europese regelgeving verplicht de VWA kruidenpreparaten grondig en regelmatig te controleren. Mensen die graag kruidenpreparaten willen gebruiken mogen toch minstens verwachten dat deze veilig zijn.

Bron: Medisch Contact, juni 2011

Verwant artikel: EU verbiedt natuurgeneesmiddelen

Bezoek ook eens gezondheidswebwinkel Orjana.nl