Over de huidige tijd, deel I

Net zoals de Titanic zonk en het ontstaan van wereldoorlogen achteraf altijd verklaard konden worden, maar vlak voor het uitbreken ervan nauwelijks werd opgemerkt, zie je dat mechanisme ook nu weer in werking treden.

Als konijnen zijn we verblind door de koplampen van de auto die met grote snelheid op ons afkomt.


Ingezonden door: Dienand Christe


Over de huidige tijd, deel 1                                                                                Rotterdam, 19 mei 2020

Hallo, mijn naam is Dienand Christe, 57 jaar oud, woonachtig in Rotterdam en meer dan 25 gewerkt als freelance ontwerper voor vele nationale- en internationale merken, bedrijven en instellingen in binnen en buitenland en gedoceerd aan diverse kunstacademies. Ik schrijf mijn kijk op de huidige situatie vanuit mijn vakgebied: en dat is ontwerpen.

Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen, ik ben teleurgesteld in de meeste mensen om mij heen. Ook in veel vrienden en kennissen uit mijn directe omgeving. Zelfs ook vrienden, nu veelal collega’s, die ik nog ken van vroeger, o.a. van de Willem De Kooning Academy in Rotterdam. Als ik zo om mij heen de stemming peil dan valt mij op het totale gebrek aan het begrijpen wat er nu echt aan de hand is in de wereld. En dan heb ik het vooral over de digitale gevangenis die stap voor stap, nu, op dit moment, letterlijk voor onze neus om ons heen wordt gebouwd. Het is geen vijf voor twaalf, niet één minuut voor twaalf, ook geen tien seconden voor twaalf, maar precies twaalf uur!

In deze tijd van herdenken dwalen mij gedachte regelmatig af naar mijn oudoom; Henk van Randwijk, verzetsstrijder en medeoprichter van Vrij Nederland. En zijn bekende quote op het monument aan het Weteringplantsoen, later herbenoemd tot het H.M. van Randwijkplantsoen in Amsterdam: “Een volk dat voor tirannen zwicht, zal meer dan lijf en goed verliezen, dan dooft het licht…”.

Bij de onthulling in 1970 ontging mij als klein kind uiteraard de betekenis hiervan. Pas jaren en jaren later heeft de tekst van zijn gedicht op de bakstenen muur z’n ware aard aan mij onthuld. Deze enigszins archaïsche aandoende dichtregel lees ik nu als actueler dan ooit tevoren. Wat zou hij in de huidige situatie hebben gedaan? Ik vermoed dat hij zich drie slagen in z’n graf zou omdraaien.

Weer even terug naar waar ik mee was begonnen, mijn teleurstelling. En dan doel ik niet alleen op de beperkende maatregelen in verband wat nu de Covid-19 crisis is gaan heten, maar ook de uitrol van 5G, de surveillance maatschappij, het transhumanisme gekoppeld aan Artificial Intelligence (een veel actueler onderwerp dan ik mijzelf realiseerde, waarover in een later artikel misschien meer), de verplichte vaccinaties die eraan komen, de gedwongen lockdown, het verplicht dragen van mondkapjes, het afsluiten van natuurgebieden, de 1,5 meter economie als het nieuwe normaal, ja, zelfs voor kleuters! En alle maatregelen die al van kracht zijn en die nog over ons uit worden gestort. Het zijn er te veel om ze allemaal te benoemen. Ook het noodtempo waarin al deze wetten van kracht zijn geworden en vooral met de gretigheid waarmee deze door de sterke arm worden gehandhaafd is in mijn ogen, en gelukkig steeds meer vele met mij, ongekend, beangstigend en kennen geen precedent. Zelfs in de Tweede Wereldoorlog kwam men niet op het bizarre idee om mensen in het openbaar te dwingen 1,5 meter afstand van elkaar te houden.

De vergelijking met de Tweede Wereldoorlog zal ik regelmatig nog gebruiken in mijn verhaal. Er zijn mensen die vinden dit ongepast en respectloos en dat begrijp ik. Maar ik zal ook uitleggen waarom ik deze vergelijking nu, in deze tijd van toepassing vind.

Voor mij begon het allemaal met 9/11. Dat was voor mij de wake-up call. Dus ik heb zeker duizenden uren besteed aan het bestuderen van de meest uiteenlopende onderwerpen. En zo verbaas ik mij over de desinteresse van de meeste mensen om mij heen en de onwil om het naderende gevaar recht in de ogen te kijken en zich vervolgens uit te spreken tegen de huidige maatregelen. De huidige situatie voelt als de spreekwoordelijke stilte voor de storm. Een storm zoals we nog nooit in de moderne geschiedenis hebben meegemaakt. De Titanic is aan het zinken en men is nog de laatste roddels aan het uitwisselen over wie het met wie doet en de invloed van de art-deco architectuur op de interieurs van 20ste eeuwse oceaanstomers. Boeien. En net als dat de Titanic zonk en het ontstaan van wereldoorlogen achteraf altijd verklaard konden worden, maar vlak voor het uitbreken ervan nauwelijks werd opgemerkt, zie je dat mechanisme ook nu weer in werking treden. Als konijnen zijn we verblind door de koplampen van de auto die met grote snelheid op ons afkomt. Alsof iedereen opeens en masse aan het Stockholmsyndroom leidt.

Over ontwerpen en ontwerpers in tijden van crisis het volgende: Designers zijn echt heel goed in het bedenken en maken van dingen, interieurs, gebouwen, complexe systemen en slimme en vernuftige oplossingen. Uiteraard altijd ‘mooi’ en/of ‘goed’ wat dat dan ook mag zijn. (Ook over smaak en kwaliteit valt zeker te twisten, maar daar gaat het nu niet over). Wij ontwerpers zijn altijd meesters geweest in het ontwerpen van functionele, esthetische en creatieve oplossingen die tegelijkertijd nog origineel zijn. Om het belang van design voor het verkopen en verpakken van ideeën, goed of slecht, amoreel of fatsoenlijk is om het even, verwijs ik daarbij graag naar de gedurfde en uitstekende tentoonstelling getiteld: Design van het Derde Rijk, in het Design Museum Den Bosch. Deze tentoonstelling samengesteld door Timo de Rijk laat op een intelligente manier het effect de impact en het effect zien van een tot in de perfectie en een strak doorgevoerde esthetiek in alle mogelijke disciplines. Van de SS-uniformen door modeontwerper Hugo Boss, (wie wil of heeft er geen pak of shirt van dit merk?) t/m de propaganda films van Leni Riefenstahl, die qua filmische technieken, choreografie en esthetiek hun tijd ver vooruit waren en van grote invloed waren op tal van latere cineasten en kunstenaars. Kortom een absoluut hoogtepunt in de geschiedenis van het design. En wie had bij de opening op 8 september van vorig jaar kunnen bevroeden dat de ware essentie; wat goed design allemaal teweeg kan brengen en dat esthetiek geen moraal kent, op dit moment actueler is dan ooit. Deze belangrijke tentoonstelling is helaas op 1 maart van dit jaar beëindigd, net voor dat de Coronacrisis in volle hevigheid losbarstte.

Maar waar ik niets van begrijp is het vanzelfsprekende gemak waarmee veel van mijn collega ontwerpers; grafisch, product, meubel, mode en architecten, ‘creatieve' oplossingen bedenken om met de bestaande draconische maatregelen om te gaan. M.a.w. het makkelijker maken om de lockdown maatregelen met al zijn beperkingen zo comfortabel en soepel mogelijk in te voeren.

Bij het intens hippe restaurant Mediamatic in Amsterdam, heeft de eigenaar Willem Velthoven zich door alle voorzorgsmaatregelen zelfs laten ‘inspireren’ (echt, zijn woorden) en ‘herontwerpt’ (weer zijn eigen woorden) hij zijn restaurant zodanig dat het geschikt is voor het ‘nieuwe’ uit eten gaan. Wat o.a. betekent dat je in een glazen mini-kas ‘gezellig’ gaat zitten eten met twee of maximaal drie personen. Regels zijn nu eenmaal regels!

Maar goed dat is ook niet zo gek als je voor de culturele elite kookt en je meent je te kunnen veroorloven je ongegeneerd te mogen ergeren aan alle ‘domme horeca-boeren’ die zeggen dat het onmogelijk is om gastvrij te zijn als je verplicht 1,5 meter afstand van elkaar moet houden. En het ongetwijfeld hippe publiek slikt het allemaal voor zoete koek zo blijkt. Ik citeer weer Willem Velthoven die enthousiast verklaart: “We hebben het project gisteren op de website gezet en het ging als een lopend vuurtje.” De volgende dag waren er zelfs al geen plekken meer beschikbaar.

En dit is nou precies een goed voorbeeld om mijn punt te illustreren. Geef een willekeurige ontwerper een probleem en binnen no time heeft hij minstens drie goede oplossingen. Goede oplossingen die ook meestal werkbaar en goed uitvoerbaar zijn. Wij ontwerpers zijn heel goed getraind om aan de vraag van anderen te voldoen en een opdrachtgever tevreden te stellen. Plat gezegd: U vraagt, wij draaien. Het woord ‘opleuken’ wordt door ontwerpers in dit verband nogal eens gebruikt om aan te geven dat het desbetreffende design wel wat ‘meer’ mag hebben. Iets meer ‘pit’ of meer ‘fun’, bijvoorbeeld. ‘Wij’ ontwerpers begrijpen dan feilloos wat er bedoelt en wat er van ons verwacht wordt.

Maar ontwerpers zijn weer heel slecht getraind om een opdracht op z’n waarde te beoordelen: simpel gezegd of iets deugt of niet deugt. Inderdaad, dat is best lastig aan anderen uit te leggen, zo heb ik zelf gemerkt. Mijn advies is om vooral te vertrouwen op je onderbuikgevoel. Of iets okay voelt of niet. Voel je het niet. Dan niet. Voel je het wel. Dan wel. In beide gevallen raad ik iedereen aan om naar je hart te luisteren en vervolgens daarnaar te handelen met alle energie, overtuiging en enthousiasme die je in je hebt, los van de uitkomst. En dan maar het beste ervan hopen.

Een ander opvallend onderwerp is het satanische genoegen waarmee overheden aan mensen zelf vragen om hun eigen mondkapjes in elkaar te naaien (even voor de duidelijkheid: ik ben dus niet principieel tegen het dragen van mondkapjes, maar alleen ter bescherming van kwetsbare groepen mensen zoals ouderen, mensen met long- en hartaandoeningen en een zwak immuunsysteem. En niet verplicht voor alle mensen, en helemaal niet ook nog eens voor in de buitenlucht). Alsof de bezetter in de Tweede Wereldoorlog aan de joodse bevolking zou vragen om hun eigen joden sterren te maken! De vanzelfsprekendheid en het gemak waarmee opeens allerlei ontwerpers ‘leuke’ mondkapjes gaan ontwerpen vind ik eerlijk gezegd tegelijkertijd triest als beangstigend. Ik maak deze gevoelige vergelijking bij mijn volle bewustzijn, omdat ze namelijk de essentie aangeeft waar het hier om gaat. George Orwell heeft het in zijn beroemde, visionaire boek 1984 perfect beschreven:

“He gazed up at the enormous face. Forty years it had taken him to learn what kind of smile was hidden beneath the dark moustache. O cruel, needless misunderstanding! O stubborn, self-willed exile from the loving breast! Two gin-scented tears trickled down the sides of his nose. But it was all right, everything was all right, the struggle was finished. He had won the victory over himself. He loved Big Brother.

M.a.w. het is niet voldoende om alleen te luisteren naar het systeem, je moet ook van het systeem houden.

En niet één kritisch geluid hoor je over die ‘leuk’ ontworpen mondkapjes. Nou bij deze dan. Die mondkapjes zijn voor mij symbolisch voor de onderdrukking die wij nu allemaal ondergaan. Want het zijn natuurlijk in werkelijkheid gewoon muilkorfjes vermomt als schattige, mooie, opgeleukte mondkapjes. Sterker nog, het zijn gewoon muilkorven!

Waarom? Omdat deze mondkapjes het ons onmogelijk maken om op een natuurlijke manier onze individuele gezichtsexpressie te tonen en dus worden we beperkt in onze manier van communiceren met onze medemensen, ergo in ons recht om onze mening vrijelijk te uiten. Je kan zeggen dat wij op deze wijze feitelijk worden ‘ontmenselijkt’. En dat begint wel erg op censuur te lijken. En het is ook nog eens, hoe ironisch, letterlijk, recht in ons gezicht gebeurt. Of beter: laten gebeuren. Hoe duidelijk wil je het hebben. En bijna niemand die het door heeft, zo lijkt het althans.

Kijk, ik begrijp natuurlijk ook wel dat het allemaal goed bedoeld is en dat de schoorsteen moet roken. En dat het niet zo eenvoudig is of zwart/wit. En ik heb ook niets iets tegen deze, veelal goede vrienden van vroeger, en ik kan er ook nog steeds oprecht mee lachen en plezier met ze maken. Het enige wat ik wil en nu doe is een kritische kanttekening maken bij alles wat we nu normaal dreigen te gaan vinden. Het is namelijk zo belangrijk om je te blijven beseffen en te voelen met elke vezel in je lichaam dat het namelijk niet normaal is wat er nu gebeurt. En ik weet ook dat ik niet zeker de enige ben die zijn bezorgdheid uit over deze Coronacrisis. Maar waar het om gaat is dat we verder moeten kijken dan de praktische problemen waar we elke dag nu mee geconfronteerd worden. We moeten ook zien, en vooral doorzien, wat de achterliggende agenda is van wat er zich nu recht voor onze ogen afspeelt. Ik weet het, dat klinkt als een complot. Maar ik ben bang dat het dat ook is. Het lukt mij niet om het anders te zien, hoe graag ik dat ook zou willen. Dus precies zoals ik het hier formuleer bedoel ik het. Ik verwijs daarbij naar de site en database van het World Economic Forum, met hun meer dan indrukwekkende zelfs ronduit intimiderende hoeveelheid aan informatie: 

En zo zijn er nog de oneindig aantal publicaties op uiteenlopende fora’s waarvan de meest prominente zijn:

- Event 201
- ID2020 
- The Rockefeller Foundation
- CEPI
- World Health Organisation
- George Soros Open Society Foundation
 
 En wie natuurlijk ook niet in dit rijtje mag ontbreken is de:

- Bill & Melinda Gates Foundation 


Zo liet ik onlangs de website van het World Economic Forum zien aan een goede collega en vriendin die werkzaam is in de wereld van advertising en voorlichting. Ik liet deze website zien als perfect voorbeeld van hoe goed, gladjes en vernuftig een in- en in slechte boodschap verpakt kon worden. En geloof me, die boodschap is echt heel, heel erg fout. Maar zij was direct zo onder de indruk van die site zelf, dat het vervolgens alleen nog maar ging over de vorm, en niet meer over de inhoud.

Overigens opvallend dat op deze site van het World Economic Forum is gekozen (…) voor een bol met stekels als interface op de vele pagina’s waar vervolgens de talloze lagen met ontelbare publicaties en doorverwijzingen op staan. Conceptueel een tamelijk geniaal ontworpen design. En een glasheldere grafische weergave van… het Corona virus. Maar dat zal wel volgens mij eh… gewoon toeval zijn.

Over het belang van goed presenteren gesproken. Als een student van mij met dit ontwerp zou komen, dan mocht hij direct Summa Cum Laude plus een gouden griffel zijn diploma komen ophalen. Alleen al aan die site plus database kan je afleiden hoeveel duizenden en duizenden manuren daarin moeten hebben gezeten. M.a.w. dit moet al jaren geleden zijn voorbereidt, tot in de kleinste details op elke denkbaar gebied.

En dan is dit nog maar de top van de ijsberg. De tsunami aan informatie in de vorm van beleidstukken, rapporten, websites, symposia, artikelen en wat al niet meer is geproduceerd door de vele jaren heen, is meer dan indrukwekkend te noemen. Het is overal. Dit sijpelt langzaam door via de vele media; televisie, films, kranten, games, boeken, talkshows, you name it. Het is zelfs in ons persoonlijk overtuigingen systeem gaan zitten. Wij zijn als het ware opgesloten in een netwerk, gevangenis, bestaande uit concepten, ideeën en voor- en oordelen, zonder dat we ons daar bewust van zijn. Niet voor niets dat het volgende citaat van Aldous Huxley zo veelzeggend is: “The brainwashed victim does not know that he is a victim. The walls of his prison are invisible to him and he believes he is free.” Of vrij vertaald: De beste manier om mensen gevangen te houden, is ze de illusie te geven dat ze vrij zijn. Een normaal iemand zou het niet in z’n hoofd halen om hieraan mee te werken. Behalve dan om daar een paar judaspenningen mee te verdienen natuurlijk. Want eerlijk is eerlijk, de schoorsteen moet en zal roken!

Maar laten we wel wezen het vak ontwerpen heeft natuurlijk niet zo’n beste trackrecord als het om integriteit en engagement gaat, enkele individuen daargelaten, zie de tentoonstelling over Design in het Derde Rijk. Ook al presenteert het merendeel van mijn beroepsgroep zich maar wat al te graag als progressief, liberaal, vrijheidslievend en milieubewust.

Okay dan, als laatste voorbeeld, (het aantal is schier oneindig) kan ik het CCTV gebouw in Beijing uit 2004, van ‘star’ architect Rem Koolhaas niet onvermeld laten. De architect lag toen, mijns inziens terecht onder vuur omdat hem verweten werd een autoritair regime te voorzien van een prestigeobject ten tijde van de Olympische Spelen. Te meer daar de functie van dit groteske Chinese mediagebouw, de staatstelevisie betrof, dus censuur. En dat is zeker vandaag de dag met de zo typische en veelbesproken Chinese surveillance maatschappij, nou niet echt iets om trots op te zijn lijkt mij. Om de vergelijking met de tweede wereldoorlog nog maar een keer te maken; Albert Speer had ten tijde van de Neurenberg Processen ook een goede reden om wat minder hoog van de toren te blazen. Maar ik laat het oordeel graag aan de geschiedenis over. Daar brand ik mijn vingers liever niet aan. Nu nog niet in ieder geval.

Wat ik uiteindelijk maar wil zeggen is dat ontwerpers, die paar uitzonderingen daargelaten, zich niet onderscheiden ten opzichte van de rest van de Nederlandse bevolking in het herkennen van waar het precies mis gaat en waar de duivel zich in openbaart. (Verstokte complotdenkers mogen dit zelfs letterlijk nemen!). Maar waarom ik dacht dat dat niet zo zou zijn? Een volkomen terechte vraag. Mijn meest eerlijke antwoord daarop is; in mijn naïviteit had ik toch nog een soort ijdele hoop dat ontwerpers, zeker die ik goed ken en die ik bewonder om hun werk, positieve energie en creatieve geest, simpelweg beter zouden weten. En mijn van huis uit linkse, PvdA georiënteerde opvoeding, gaf mij altijd toch nog, bewust dan wel onbewust, lange tijd het gevoel dat ‘wij’ linkse mensen ‘beter’ waren of ‘betere’ ideeën hadden of in ieder geval beter wisten wat en waar het fout ging.

Door de jaren heen ben ik erachter gekomen dat dit een grote dwaling was. Ik kan alleen maar hopen dat als het erop aan komt ik net zo moedig zal zijn als mijn achteroom.
Bezoek ook eens gezondheidswebwinkel Orjana.nl